Jaki owerlok wybrać?

Potrzebujesz pomocy w wyborze pierwszego owerloka? Prawdopodobnie masz już maszynę do szycia, szyjesz na własne potrzeby, apetyt urósł na więcej i chcesz zacząć wykańczać swoje wyroby w bardziej profesjonalny sposób. To jest moment, w którym potrzebujesz owerloka!

Wybór pierwszego owerloka dla wielu osób stanowi nie lada wyzwanie. Maszyna do szycia, nawet najbardziej skomplikowana, dla większości jest sprzętem z grubsza zrozumiałym: mamy mniej lub więcej ściegów, przyciski lub pokrętła, można sobie na niej uszyć sukienkę, podłożyć spodnie i zacerować dziurę. A co z owerlokiem? 

Jakie ma ściegi, do czego one służą, na co zwracać uwagę przy zakupie i co będzie kluczowe? Odpowiedzi na te pytania nie są już tak oczywiste dla początkującego, a nawet średnio zaawansowanego pasjonata domowego szycia.

Zatem, żeby ułatwić Ci rozmyślania i wdrożyć w świat owerloków postaram się krok po kroku wskazać Ci: 

• czym charakteryzuje się owerlok i do czego służy;
• na co powinno się zwrócić uwagę kupując pierwszego owerloka;
• jaki zestaw ściegów jest najbardziej potrzebny w domowym szyciu;
• jakie są najważniejsze funkcje i parametry (do czego służą, które z nich są niezbędne i jak to się będzie przekładać na praktykę).

W podsumowaniu podpowiem Ci, które modele są warte uwagi i rozważań oraz jaki budżet warto przeznaczyć na ten zakup. 

Owerlok - cechy i przeznaczenie

Przede wszystkim musisz wiedzieć, że owerlok to sprzęt o zupełnie innej budowie niż maszyna do szycia. Najważniejsze różnice w budowie to: 

• owerlok posiada wbudowane noże (nóż dolny i górny), które obcinają krawędź tkaniny/dzianiny (lub tylko nitki wystające z brzegu) zanim powstanie na niej ścieg; noże przycinają krawędź tak, żeby była idealnie równa;

każdy owerlok posiada regulację głębokości cięcia noży, co będzie przekładało się na możliwą do uzyskania szerokość ściegu (pokrętło widoczne na pierwszym planie; ten regulator może się znajdować w różnych miejscach; w niektórych owerlokach nie jest tak widoczny jak w modelu na zdjęciu):

dwa transportery pod stopką, które mogą pracować w różnym tempie;

• to oznacza, że jeśli owerlok w trakcie szycia rozciąga nam krawędź materiału lub dla odmiany marszczy, mamy możliwość naprawienia tej sytuacji w bardzo łatwy sposób (więcej o transporcie różnicującym przeczytasz poniżej, w części "Parametry i funkcje");
• brak nitki nawijanej na dolną szpulkę - w owerloku w okolicy płytki ściegowej nie znajdziesz chwytacza rotacyjnego czy wahadłowego, co oznacza, że nie będzie miejsca na włożenie małej szpuleczki z nitką dolną; na dole pracują dwa metalowe chwytacze (w przypadku owerloka 5-nitkowego aż trzy chwytacze) nawlekane nitkami z dużych szpul:

• między innymi, to rozwiązanie gwarantuje nam możliwą szybszą pracę i większą ilość wkłuć igieł na minutę; 
• duże szpule zakłada się z tyłu owerloka i pierwsze punkty, przez które nawlekamy nici, to różnego rodzaju maszty:

• możliwość szycia 2, 3, 4 lub nawet 5 nitkami jednocześnie;

W czym pomoże Ci owerlok? 

Przede wszystkim w szybkim, estetycznym i prawidłowym szyciu wyrobów z dzianiny. Dzięki ściegowi 4-nitkowemu w jednym etapie zszyjesz i obrzucisz krawędzie materiału. Wykorzystywany ścieg będzie też elastyczny, a to oznacza, że w trakcie użytkowania nie będzie dochodzić do efektu "strzelających nitek".

Zatem, co przykładowo uszyjesz przy użyciu ściegu czteronitkowego? Piżamę, spodnie i bluzę dresową, tshirt, tuniki, sukienki z dzianiny, narzutki i poncha z dzianiny itd. Zobacz poniżej czym różni się wzmocniony ścieg czteronitkowy od ściegu 3-nitkowego, który będzie służył po prostu do obrzucania (o tym za moment).

Owerlok pomoże Ci też w estetycznym zabezpieczaniu krawędzi tkanin przed strzępieniem - w tym celu do dyspozycji będziesz mieć ściegi 3-nitkowe: wąski i szeroki, a w bardziej rozbudowanych modelach owerloków również ściegi 2-nitkowe: wąski i szeroki (przeznaczone do obrębiania cieńszych i delikatniejszych tkanin).

Czy na owerloku można jednocześnie zszywać i obrzucać tkaniny? 

Tak, ale prawidłowo przy użyciu ściegu 5-nitkowego, a nie 4-nitkowego. Wówczas na krawędzi tkaniny zobaczysz ścieg obrzucający 3-nitkowy (wąski lub szeroki), a w oddaleniu od tego ściegu pojawi się stebnówka łańcuszkowa z 2 nitek. Ten ścieg również będzie w pełni elastyczny - stebnówka łańcuszkowa jest elastycznym odpowiednikiem ściegu prostego.

Maszyna z owerlokiem?

Być może słyszałaś/słyszałeś o czymś takim jak maszyna z owerlokiem? Czy coś takiego w ogóle istnieje? 

Nie. 

Nie ma noża - istnieje coś takiego jak stopki do maszyny z nożem, ale nie działają w taki sam sposób jak noże w owerloku. Smutna wiadomość jest taka, że nie działają nawet w 50% tak, jak noże w owerloku. Zobacz jak wbudowane w owerloku noże obcinają krawędź:

Maszyna ma również mniejszą ilość wkłuć na minutę oraz mniejszą ilość nici i mechanizmów pracujących jednocześnie - to oznacza, że obrzucanie na maszynie jest procesem żmudnym i czasochłonnym.  Ponadto, budowa ściegu owerlokowego z owerloka zapewnia pełną elastyczność podczas gdy ściegi tzw. "owerlokowe" z maszyny nie są tak samo elastyczne. 

Na co zwracać uwagę, czyli w których szczegółach tkwi diabeł? 

Na podstawie doświadczeń z klientami i kursantami, moim zdaniem, najistotniejszą rzeczą w pierwszym owerloku jest jego intuicyjność, łatwość obsługi i, co najważniejsze, łatwość nawlekania. Jak sprawdzić, czy wybrany model właśnie taki będzie?

Pokrętła

Wszystkie pokrętła do sterowania poszczególnymi funkcjami powinny być umieszczone w widocznych miejscach, najlepiej na jednym boku korpusu, z numerycznymi i graficznymi oznaczeniami, czego dotyczą i co dzięki nim będziemy mogli przestawić.

Dla porównania owerlok Juki MO-644, który w mojej ocenie idealnie sprawdzi się dla osoby troszeczkę bardziej zaawansowanej, pokrętła ma w pewnym stopniu poukrywane, np. regulacja gęstości ściegu znajduje się pod boczną pokrywą.

Nawlekanie

Dużo miejsca do nawlekania, wyraźne oznaczenia drogi nawlekania (najlepiej z rozróżnieniem na kolory) oraz kolorowe oznaczenia wszystkich punktów, przez które powinna przechodzić nitka. Dla początkującego bardzo dobrym rozwiązaniem jest oznaczenie poszczególnych punktów cyframi w dokładnie takiej kolejności, w jakiej powinniśmy przeprowadzać przez nie nitkę.

Chwytacz dolny

Pomoc w nawlekaniu chwytacza dolnego w postaci nawlekacza/podajnika nici - czyli warto mieć owerlok, który w spisie swoich parametrów będzie mieć coś takiego jak nawlekacz chwytacza dolnego.

Tolerancja różnych materiałów

Sugestie wynikające z praktyki: dobry owerlok dla osoby początkującej to taki, który nie jest kapryśny. Czyli taki, który posiada wysoką tolerancję dla zróżnicowanych tkanin i dzianin bez konieczności manipulowania ustawieniami naprężeń. 

Równowaga to podstawa

Owerlok pracuje dużo szybciej niż maszyna do szycia, a to oznacza, że musi być dobrze wyważony i stabilny. W przeciwnym razie będzie “chodził” po stole :-)  Niektóre modele owerloków mają specjalne przyssawki, innym wystarczy filcowa podkładka, która dodatkowo wyciszy pracę. No właśnie, a co z dźwiękiem?

Głośność

Owerlok z zasady będzie sprzętem głośniejszym od maszyny do szycia, natomiast na pewno na rynku funkcjonują owerloki głośniejsze i cichsze. Jeśli zależy Ci na wyjątkowo cichej pracy koniecznie skontaktuj się z nami przed dokonaniem zakupu. 

Owerlok - jakie ściegi?

Podstawę do pracy w domu (w pełni wystarczającą) stanowią:

• ściegi do obrzucania: ścieg 3-nitkowy wąski i 3-nitkowy szeroki (zdjęcia powyżej)
• ścieg do jednoczesnego obrzucania i zszywania dzianin: ścieg 4-nitkowy (szerokość manipulowana poprzez regulację głębokości cięcia noży).

Co jeszcze mamy do dyspozycji w owerloku? 

• wąski ścieg 3-nitkowy, nazywany mereżką lub ściegiem rolującym (jest tu pewna różnica, ale pozostawmy to na potrzeby kolejnych artykułów), bardzo gęsty, do wykańczania krawędzi cienkich, delikatnych tkanin (letnie sukienki, bluzki etc.)

• w wyższych modelach owerloków ściegi 2-nitkowe (wąskie i szerokie), które również służą do obrzucania; na pierwszy rzut oka wyglądają identycznie, jak ściegi 3-nitkowe, są jednak delikatniejsze, posłużą zatem przy wykańczaniu cieńszych surowców;
• w owerloku 5-nitkowym ścieg 5-nitkowy do jednoczesnego obrzucania i zszywania tkanin (bluzki damskie, koszule, pościel)

Ważne funkcje i parametry owerloka

Regulacja docisku stopki 

Działa dokładnie na takiej samej zasadzie, jak w maszynie do szycia i z całą pewnością jest to istotny parametr zwłaszcza wtedy, kiedy szyjemy trudne, wymagające i bardzo zróżnicowane materiały (od najcieńszych po grube i o różnych stopniach elastyczności i sprężystości); pokrętło do regulacji docisku stopki może być oznaczane w różny sposób; zwykle znajduje się na górze owerloka.

Regulacja prędkości pracy transportera przedniego

Transport różnicujący (mechanizm różnicujący) lub, innymi słowy, dyferencjał. Tak, jak wspomniałam wcześniej, w owerloku pod stopką montuje się 2 transportery - przedni i tylny. Jeśli pokrętło od mechanizmu różnicującego ustawimy na "N" wówczas przedni transporter pracuje z dokładnie taką samą prędkością jak tylny. Mamy jednak możliwość spowolnienia pracy przedniego transportera lub przyspieszenia.

Po co? 

Weźmy pod lupę wymagającą dzianinę i bardzo wiotką, cienką tkaninę. W trakcie szycia dzianiny może wydarzyć się tak, że krawędź materiału w trakcie obrzucania będzie rozciągana (tzw. "efekt rozbicia" lub "efekt fali"). W takiej sytuacji ustawiamy na pokrętle od dyferencjału wyższą wartość, czyli sprawiamy, że przedni transporter szybciej podaje materiał do tylnego i zapobiega rozciąganiu.

Odwrotnym zjawiskiem będzie zjawisko marszczenia. W przypadku wiotkich i cienkich materiałów może zdarzyć się tak, że brzeg tkaniny zostaje zmarszczony. Wówczas spowalniamy pracę transportera przedniego tak, by podawał krawędź wolniej i przytrzymywał brzeg przed zmarszczeniem. 

Regulacja gęstości (długości) ściegu

Parametr ten działa dokładnie tak samo, jak w maszynach do szycia.

Regulacja głębokości cięcia noża

Będzie przekładać się na szerokość ściegu

W owerlokach szerokość ściegu możemy regulować tylko i wyłącznie na 2 sposoby

• zmieniając położenie igły w przypadku ściegu 2-nitkowego lub 3-nitkowego (położenie w gnieździe zewnętrznym, lewym i położenie w gnieździe wewnętrznym prawym);
• sterując pokrętłem do regulacji głębokości cięcia noża; im nóż będzie ciął bliżej/głębiej, tym ścieg będzie węższy i w drugą stronę: im płycej będzie ciąć, tym szerszy będzie ścieg.

W owerlokach nie ma (w odróżnieniu od maszyn wieloczynnościowych) osobnego pokrętła do sterowania szerokością ściegów.

Możliwość wyłączania i włączania pracy noża

Na zdjęciach możesz zobaczyć różne sposoby wyłączania pracy noża oraz jego różne położenia. Dla przykładu w Juki MO-644 i Juki MO-654 nóż montowany jest w położeniu górnym i jego pracę wyłącza się mechanicznie (dociskasz nóż, następnie przekręcasz jego położenie palcami):

W Brotherze 2104D nóż montowany jest w położeniu dolnym, jego pracę wyłącza się poprzez wyciągnięcie uchwytu i przekręcenie noża tak, by schował się pod płytką ściegową:

Na rynku są też dostępne owerloki, w których wyłączanie noża jest jeszcze prostsze. Zobacz jak to zadanie zostało ułatwione w Minerva 840DS - przy odpowiednim ustawieniu położenia koła zamachowego nóż jest wyłączany (i włączany) za pomocą dźwigni:

Zwalniacz naprężenia nici. 

W maszynie wieloczynnościowej talerzyki naprężacza rozluźniają się automatycznie, po podniesieniu stopki. W niektórych owerlokach funkcjonują dodatkowe zwalniacze.

Mniej ważne udogodnienia

...jednak lepiej mieć, niż nie mieć :)

Wolne ramię 

Dostępne w takich modelach jak: Brother 2104D, Janome Mylock 744D oraz Minerva 840DS:

Dlaczego w mojej ocenie nie jest to kluczowe udogodnienie? Ponieważ i tak nie wykorzystasz go we wszystkich operacjach. Zwróć uwagę, że odsłonięta powierzchnia, która stanowi wolne ramię, ma pewną szerokość, która w wielu operacjach może być ograniczająca np. jeśli często szyjesz ubrania dla dzieci i właśnie pomyślałaś, że można by obrzucać dół nogawek albo rękawów przy wykorzystaniu tego udogodnienia od razu muszę wyhamować Twoją radość - nie włożysz takiego małego elementu na wolne ramię bez nadmiernego rozciągnięcia materiału. 

Programator ściegów

Bardzo sprytna "przypominajka" o tym, jakie ustawienia i funkcje muszą być zastosowane do poszczególnych ściegów. Przyda się zwłaszcza początkującym, którzy nie mają jeszcze w pamięci wszystkich parametrów i standardowo muszą szukać ich w instrukcjach obsługi. 

Uchylna igielnica

Nawlekanie igieł w owerloku nie należy do najłatwiejszych (choć też bez przesady, nie jest aż takie trudne). Producenci sprzętu wyszli jednak na przeciw osobom, które chciałyby mieć tę czynność maksymalnie ułatwioną. Dla takich użytkowników niektóre modele owerloków mają dostępne dwa rozwiązania: 

• automatyczny nawlekacz igieł taki, jak w maszynach do szycia (np. owerlok Brother 4234D)
• lub uchylna igielnica - za pomocą przycisku możesz zmienić położenie igielnicy: 

Który owerlok wybrać? 

Hm… trudna sprawa! Przede wszystkim określ budżet, który możesz przeznaczyć na zakup nowego sprzętu. Następnie z konkretnego przedziału wybierz możliwie najlepszy model (najlepszy pod względem stosunku jakości, wytrzymałości i ilości funkcji do ceny). Jeśli sprawia Ci to kłopot, pamiętaj, że masz nas do dyspozycji :)

Przedział 1000 - 1400 złotych

• Minerva M840DS - model bliźniaczy do Brother 1034dx, mało "wyrywny", łatwy do opanowania początkującym, posiada nawlekacz dolnego chwytacza i szybkie przełączanie na mereżkę oraz bardzo wygodne wygodne włączanie i wyłączanie noża; ponadto: poszukiwane przez niektórych wolne ramię;
• Elna 264D - owerlok 3-, 4-nitkowy, solidna konstrukcja, mocne podzespoły, duża wytrzymałość w tej grupie cenowej, nieco trudniejszy do nawlekania od pozostałych (brak nawlekacza chwytacza dolnego), pierwszy owerlok w zestawieniu z aż 5-letnią gwarancją; jego odpowiednikiem jest Janome 990D - model również warty rozważenia!
• Brother 2104D - owerlok 3-, 4-nitkowy, podnoszenie stopki na prawą rękę (wyróżnik na tle innych owerloków), bardzo wysoka tolerancja dla szycia trudnych i zróżnicowanych surowców, nie wymaga precyzyjnej regulacji naprężeń, posiada wolne ramię; 
• Juki MO-50en - owerlok 3-, 4-nitkowy, łatwe nawlekanie, cicha praca, solidna i wytrzymała konstrukcja (dodatkowo wygodny schowek i pojemnik na ścinki w zestawie!)

Półka cenowa do 1700,00 złotych:

• Janome 990D - jeden z najbardziej wytrzymałych overlocków; bezawaryjnie wykorzystywany od lat na naszych warsztatach; na plus szeroki zestaw gratisowych stopek;

Półka cenowa do 2100,00 złotych:

• Bernina Bernette B44 - sprzęt wykonany z iście szwajcarską precyzją. Ma możliwosć szycia ściegiem 2-,3-,4-nitkowym, szybkie przełączanie na mereżkę, regulowany docisk stopki, dyferencjał i wysoką estetykę pracy.
• Elna 664 PRO - jako jedyny posiada programator ściegów, który podpowie w jaki sposób dostosować swoje urządzenie do każdego rodzaju materiału czy zadania; na plus również transport różnicowy, regulacja docisku stopki i szybkie przełączanie na ścieg rolujący; dzięki uchylnym igielnicom oraz nawlekaczowi chwytacza dolnego jest jednym z najłatwiejszych w obsłudze overlocków na rynku;
• Janome 744D - owerlok 2-, 3-, 4-nitkowy, ma wolne ramię, łatwy do nawlekania i ustawiania, bardzo stabilny i dobrze wyważony; 

Półka cenowa powyżej 2100,00 złotych

• Juki MO-654DE - owerlok 2-, 3-, 4-nitkowy, mocne i solidne podzespoły, poradzi sobie z bardzo trudnymi zadaniami, może wspierać małą działalność zarobkową; 
• Bernina L-450 - owerlok 2-, 3-, 4-nitkowy, solidnie wykonany, ultra cichy

Wyższe modele owerloków i bardziej zaawansowane niuanse techniczne związane z tym tematem omówię w kolejnym artykule.

A co jeśli marzy mi się sprzęt, który obrzuca i jednocześnie wykańcza…? 

Wkrótce artykuł o kowerze i kowerloku, które właśnie umożliwiają wykonywanie tych czynności. Możesz jednak już teraz zapoznać się z naszym kursem online "Overlock, coverlock, cover dla początkujących", gdzie temat omówiony został kompleksowo :)